Fizyognomi Nedir?

 "Fizyognomi" terimi, Yunanca physis-doğa ve gnomon-yorum kelimelerinin birleşimidir. Giovanni Battista Della Porta (1535-1615)´ya göre gnomon, aynı zamanda yasa, kural anlamına gelmektedir; yani, fizyognomi "doğa yasası" demektir. Della Porta´ya göre, doğanın belli kurallarına uyarak "belli vücut biçimlerine göre belli ruh hallerini" öğrenebiliriz. Çok eski dönemlerden başlayarak, bilginler insanın yüz yapısı ile karakteri arasında bir ilişki kurmağa çalışmışlardı. Bu yöntemin temelinde insanın beden yapısı ve psikolojisi arasında doğal bir bağlantının olduğu inancı yatmaktaydı. Bilimsel temelden yoksun olmasına rağmen fizyognomi, karakter özelliklerinin tipolojisi için önayak olmuştur. F.J. Gall 1805 yılında yayınladığı "Yeni Anatomik ve Fizyolojik Sistem" adlı eserinde kafatası haritasını çizmiştir. 1. ve 2. şekillerde kafatasının önden ve yandan görünümü verilmiştir. Gall´a göre 2,3,9,15-21 rakamlarıyla işaretlenmiş yetenekler sadece insana aittir. Diğer yetenekler insanların yanı sıra hayvanlara da aittir. 3. ve 4. şekillerde kafatası iki taraftan görüntülenmiştir: önden ve yandan... Şekil 1. Alın kısmı 1. Fiziksel sevgi 2. İyilik, şefkat, ihsan 3. Çelişki hissi 4. Kişilik, bireylik, ferdiyet hissi 5. Hilekarlık 6. Hırsızlığa yatkınlık 7. Onur 8. Şöhret tutkusu, ihtiras 9. Tedbirlilik, dikkatlilik 10. Eğitilme, ehlileştirilme 11. Mekan içgüdüsü. 12. Yüz hafızası 13. Sözel hafıza 14. Benzerliyi hızlı algılama yeteneği. 15. Metafizik akıl 16. Zeka 17. Şiirsel yetenek. 18. İyi kalplilik, açık yüreklilik 19. İmitasyon, taklit 20. Dinsel içgüdü 21. istikrarlılık, dengelilik 22. Tedbirlilik, dikkatlilik 23. Kişilik içgüdüsü. Şekil 2. Yan kısım 1. Fiziksel sevgi 2. Çelişki hissi 3. Kişilik, bireylik, ferdiyet hissi 4. Hilekarlık 5. Hırsızlığa yatkınlık 6. Onur 7. Şöhret tutkusu, ihtiras 8. Tedbirlilik, dikkatlilik 9. Eğitilme, ehlileştirilme 10. Mekan içgüdüsü 11. Yüz hafızası 12. Sözel hafıza 13. Benzerliği hızlı algılama yeteneği 14. Metafizik akıl 15. Zeka 16. Şiirsel yetenek 17. iyi kalplilik, açık yüreklilik 18. İmitasyon, taklit 19. Dini içgüdü 20. istikrarlılık, dengelilik 21. Tedbirlilik, dikkatlilik 22. Kişilik içgüdüsü 23. Görünümü muhafaza etme içgüdüsü 24. Düşüncelerini kolayca ifade ederek konuşabilme yeteneği 25. Ses hissi 26. Mekanik içgüdü 27. Sayısal his 28. Dostluk, egemenlik altında olma. 29. Suçluluk, hırsızlık. Şekil 3. İnsan Kafatası I. Eğitilme yeteneği 2. Yer ve yön hissi Kişilik hisleri 3. Renk hissi 4. Ses hissi 5. Sayı 6. Konuşma 7. Dil yeteneği 8. Sanat hissi 9. Hırsızlık 10. Benzerliyi hızlı algılama yeteneği 11. Felsefi zeka (l2 ile birleşiyor) 12. Muhakeme hissi 13. Organizatörlük yeteneği (9,10-12,14) iyi kalplilik 14. Dinî konulara ilgi 15. Taklit, imitasyon hissi (14 ile birleşiyor) Şekil 4. İnsan kafatasının yandan görünümü L Eğitilme yeteneği 2. Yer ve yön hissi 3. Renk hissi 4. Ses hissi 5. Sayı 6. Sanat hissi 7. Hırsızlık. 8. Benzerliği hızlı algılama yeteneği. 9. Felsefi muhakeme 10. Zeka 11. Organizatörlük yeteneği. 12. iyi kalplilik 13. Dini konulara ilgi 14. Taklit hissi. 15. Kararlılık. 16. Cinsel eğilim hissi. 17. Kişisellik hissi 18. Dostluk, asılılık. 19. Savaşkanlık, yırtıcılık 20. Adam öldürme 21. Hilekarlık 22. Kibirlilik 23. Şöhret tutkusu 24. Tedbirlilik, ölçülü davranma. Gall´ın sistemi dışında başka sistemler de mevcuttu (örneğin, "Spurzheim sistemi"). Ayrıca ünlü frenoloji bilim adamı Casare Lombroso´yu örnek gösterebiliriz. Bir hekim olan Casare Lombroso mahkumların kişilikleri üzerinde incelemeler yapmış, bunların birçoklarını gözlem altında bulundurmuş, huy ve hareketlerini, düşüncelerini, yaşayış ve geçmişlerini araştırmış; cezaevlerinde ölen mahkumların cesetleri üzerinde otopsiler yapmıştır. Bütün bu deneylerden sonra Lombroso bazı İnsanların suçlu olarak doğdukları kanaatine varmıştır. Lombroso´ya göre, doğuşta suçlu adı verilen bu suçlular, bedenlerinde bulunan bazı gayri tabiilikler, stigmat veya anomaliler ile ayrılırlar. Fizik,, biyolojik ve psikolojik olarak sınıflandırılan bu anomaliler onları iradeleri dışında suç işlemeye yöneltir. Lombroso´ya göre, fizik anomalleri çeşitli suçlu kategorilerinde başka başkadır, örneğin, adam öldüren ve hırsızlar, bakışlarının ve fizyonomilerinin belirtileriyle birbirinden ayrılırlar. Adam öldürenlerin bakışları soğuk, donuk, sabittir; gözleri kanlıdır. Hırsızlarda ise bakışlar hileli, hareketli ve gözler eğridir. Yüz yapısı, beden yapısı ve insan karakter arasında bağlantı kuran görüşler belli bir zaman sonra eleştirilere uğramış ve hesap olunmaya başlamıştır. 

Fakat, bu sistemler, çağdaş psikolojide birçok hususta temel dayanak oluşturmuştur. Yüz biçimi ve beden yapısı, iç salgı bezlerimizin oluşturduğu dengeleşmeyle, karakter ve şahsiyet özelliklerimiz arasındaki ilişkiler, frenolojiyi geliştirenler tarafından bilimsel olmayan yöntemlerle araştırılmıştır. Ancak değişen çalışmaların özü değil, yalnızca yöntemleri olmuştur.